Turkish term (edited): fen ve sanat kurallar�

Bunun estetik yani sanat kurallarina uygun oldugunu galiba demek istiyor. Yani binalar icin yerlesmis sanat ve estetik kurallara dayanmasi gerektigini vurgulamak isteniyor vs...

--------------------------------------------------
Note added at 17 mins (2005-11-13 02:34:32 GMT)
--------------------------------------------------

Duzeltme: Estetics yanlis yazdim, yukarda Selcuk arkadas yazdigi gibidir. Yani aesthetics olmali. Pardon.

Turkish term (edited): fen ve sanat kurallar�

Bu benim çevirim değil, Kamu İhale Kurumu'nun çevirilerinde böyle kullanılmıştı.


CONSTRUCTION WORKS STANDARD CONTRACT
(FOR TURNKEY LUMP SUM WORKS)

Conditions regarding Building Inspection and Responsibility
Article 22-
22.1. The performance of the work according to the contract and its attachments and scientific and artistic standards is inspected by a controller which consists of Contracting Entity officers present at the workplace during the performance of the work. The Contractor has to conform to the directions the construction inspector gives according to the contract and its attachments and the scientific and artistic standards. The Contractor is obliged to perform the work in line with the instructions of the controller given according to the contract and its attachments and scientific and artistic standards.(...)


Ama 'rules of science or the trade' olarak çevrildiği metinler de var ki bunu dikkate almazsın herhalde

LAW ON PUBLIC SECTOR PROCUREMENT CONTRACTS
Law No: 4735
Date of Enactment: January 5th, 2002

c) Using adulterated materials, means or methods or engaging in production contrary to rules of science or the trade or (otherwise) deficient or faulty, in process of carrying out business under the contract or making deliveries thereof.


'Scientific and artistic rules' olarak da çevirisi mevcut

http://www.tmo.gov.tr/en/index.php?_plugin=SitePages01&_p=in...
TYPE CONTRACT RELATING TO GOOD PURCHASE TENDERS
Unit Price / Lump Sum Price Good Purchase Type Contract

Article 35- Audit, Inspection and Acceptance Transactions
35.1.1 The work of renewal of these presses shall be managed and performed by the contractor under the supervision of the commission assigned by the directorate. the commission assigned by the directorate shall be responsible only for the supervision of the work under the contractual provisions. The performance of the work under the supervision of this commission does not invalidate the obligations and responsibility of the contractor to perform the entire work in compliance with the projects, specifications, contract and other annexes of the contract and with the scientific and artistic rules.

Turkish term (edited): fen ve sanat kurallar�

---Bu bir yanıt değildir, değerlendirme dışı tutulmalıdır---
Zaten terimsel bir karşılık da önermeyeceğim. Sadece "sanat" ile ne denmeye çalışıldığına dair ve bu terimin mevzuattaki yeri hakkında bazı notlarım var, yardımcı olur umarım:

Bu "fen", "sanat" gibi sözlerin geçtiği örnek bir kanun maddesi şöyle:

"Kanun No. 4708
...
Bu Kanunun amacı; can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir."
http://www.yapidenetim.org.tr/4708.htm

Anladığım kadarıyla, hem bu ifade, bütün ilgili yasa ve yönetmeliklerde standart olarak kullanılmıyor, hem de ilgili "norm ve standartlar" henüz belirlenip yayınlanmamış:

"Meslek İçi Eğitim [TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Şubesi]
...
Buna karşın, KHK'lerde belirtilen bu tür görevleri, TAU'nun (Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü) yerine, bütün yetkileri kendinde toplayan Yüksek Fen Kurulu üstlenmiştir... 595 sayılı KHK’de Madde 1'de norm ve standartlar, madde 10'da standartlara uygunluk, Madde 16'da yürürlükteki standartlar, Madde 20'de standartlarda, Madde 18'de de fen ve sanat kurallarına uyulması kelimeleri yer almıştır. Aynı şekilde 4708 sayılı yasada da bu tanımlara rastlanmaktadır. TAU tarafından bu "fen ve sanat kuralları"nın tanımlanması, tabii ki "norm ve standartlar"ın da neler olduğunun belirlenerek yayınlanması gerekmektedir."
http://www.mimarist.org.tr/index.cfm?sayfa=kurultay&sub=mesl...

Bu son linkteki kapsamlı yazıya bakınca, "sanat" teriminin pek çok değişik yerde benzer anlamlarda kullanıldığını görebiliriz:

"...mimarlık mesleği senteze yönelik bir meslektir, bir mekân üretme sanatıdır."

"Mimarlık hizmetinin tümünün sahibi, "Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu" hükümlerine göre, yaratıcı ve sanatsal düşüncelerini ortaya koyduğu için (müelliflik ve telif hakları sahibi) mimardır"

"Günümüzde mimarlığın sadece bir sanat dalı olmaktan öteye bir uygulamalı bilim dalı kimliğini de kazanmaya başladığı bilinmektedir."

Turkish term (edited): fen ve sanat kurallar�

Eminimki kanunnameleri çevirmeye çalışan arkadaşlar sizler kadar bu konuda kafa yormamıştır.

Daha birkaç gün önce benzer bir soruyu ben soracakken Özden'in de birkaçö dakikasını telef ederek karar kılmıştım.

Fen kelimesi için hem geçişte hem bugün çok geniş bir kullanım sözkonusu. Hepsini birden anımsatmak için ise terminolojiden kayıp resmen izahat yazmanız gerekiyor.

Örnek: Belediyelerde "fen" işleri kapsamına giren fen kelimesindeki fen ile eğitimdeki "fen", veya gıda ve "yem" sanayiindeki fen birbirinden ayrı manalar içeriyor.

Fen işlerindeki fen daha çok teknik işleri ve haritacılık ve tapu işlerine karşılık.

Sanata gelince bu kadar çetrefilli değil bana göre. Sanattaki manada elbette işin tekniğine ve yol-yordamına uygunluk sözkonusu ama sonunda kala kala elinizde "art" kalmalı diye düşünüyorum.

Örnek:
Bilim ve sanatta yeterlilik
Bilim ve sanat tarihi ifadelerinde de sanat yapılan nesnelerin teknik detaylarına da dikkat edilmek süretiyle, estetikliğini ön plana çıkarıyor.

Bu gelenekten ben çetrefilli düşünmenin akla zarar olabileceğini,
bir dergi adında olduğu gibi "real simple" düşünülmesi gerektiğini söylüyorum.

O durumda da karşınızda kalan ifade "science and art"



--------------------------------------------------
Note added at 15 hrs 22 mins (2005-11-13 17:38:42 GMT)
--------------------------------------------------

Özden bak
M. Nihat Özön'ün osmanlıca sözlüğü "fen" için ne demiş.

Akıl, tecrübe, ve ispatla meydana gelmiş bilim. Bir aralık technique karşılığı kullanımak istenmişse de tutmamıştır. İlm ü fen olarak beraber kullanılırdı. ve bir de alıntı var: Yeniçerilerin fenn-i harbiyle hekimbaşıların fenn-i tıbbı bu mekteplere girmiş olsaydı Z. Gökalp.

Turkish term (edited): fen ve sanat kurallar�

Bildiğimden değil, sadece sallıyorum!

--------------------------------------------------
Note added at 9 hrs 13 mins (2005-11-13 11:29:40 GMT)
--------------------------------------------------

"profession" muhtemel ve mantıklı gibi gözüküyor, aslında notu okuduktan sonra ilk bakışta bana daha doğru gibi geldi, dolayısıyla mini bir "analizin" yardımcı olabileceğini düşündüm.

Her şeyden önce, neden "meslek" değil de "sanat" kuralı deniyor?
İkincisi, "meslek kuralları" ile kastedilen şey daha çok "professional ethics"le ilgilidir. Bu da, söz konusu meslekten olan kişilerin, meslek ahlakına uygun davranması anlamına gelir. Bir yapının, "professional ethics"e uygunluğundan söz etmek pek mümkün değil.
Örneğin diyor ki: "Proje ve İnşaat Müdürlüğü......Bölge hudutları dahilinde yapılmakta olan inşaatların projelerinin hazırlanması ve uygulanmasında, inşaatların fen ve sanat kaidelerine uygunluğu için her türlü teknik dokümanın temininde mukavele hükümlerinin tatbik edilmesinde ve Bölge Müdürü adına inşaatların denetlenmesinde ve kontrol amiri olarak çalışmasında yetkili bulunur." http://www.dsi3b.gov.tr/projeinssb.htm

Kanımca, bu ve benzeri metinlerden "fen ve sanat kuralları"nın, mesleğin icrasıyla ilgili değil, yapının niteliğiyle ilgili olduğu sonucu çıkıyor. Eğer bu yorum doğruysa, "profession" pek uymuyor.

Further support: Bir sözlükçede "cost control" tanımında şöyle bir ifade geçiyor: "Good architecture is the creation of a balanced building, fulfilling well the often conflicting technical and aesthetic demands of the client's problem." http://www.buildingcatalogue.com.au/glossary/c.html

google: "technical and aesthetic aspects of" + construction (veya + building) diye bir tarama yapınca, alakalı epeyce malzeme geliyor.

hth

--------------------------------------------------
Note added at 19 hrs 13 mins (2005-11-13 21:30:01 GMT)
--------------------------------------------------

biraz kurcalayınca, ne olmadığı konusunda biraz fikir edinmiş olduk:
Yapı denetim kanunu taslağında tanımlar kısmında şöyle bir madde var:

Yapı hasarı: Kullanımdan doğan hasarlar hariç, yapının fen ve sanat kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılması nedeniyle yapıda meydana gelen ve yapının kullanımını engelleyen veya yapıda değer kaybı oluşturan her türlü hasarı.

Burada kafayı karıştıran bir unsur var "yapının kullanımını engelleyen veya yapıda değer kaybı oluşturan" diyor.

Yani, "respective" bir dağılımla cümleyi yeniden kurarsak, (1) fen ve (2) sanat kurallarına aykırılık, (1) yapının kullanımını engelleyebilir ve (2) yapıda değer kaybı oluşturabilir. Yani yorum yoluyla, fen ile "fonksiyonel kusur" sanat ile de "değer kaybı" arasında bir ilişki kurulabilir. Öhm! Burdan bakınca da, "aesthetics" bir seçenek olarak geçerliliğini korur.

Ama öte yandan, bu yorumun dışında, fen ve sanat kurallarına aykırılığın, yapıda kusura neden olduğundan hareketle, bunun arts olmadığını söyleyebiliriz. Bu durumda da "design" gibi yeni bir seçenek düşünebiliriz.

Biraz daha fazla belge incelenebilirse, burada sanatın "aesthetics"e mi, yoksa "design"a mı gönderme yaptığı konusunda daha iyi ipuçları bulunabilir.

Ben %50 "aesthetics", %50 "design" noktasındayım. Ama bunun hâlâ "aesthetics" olabileceği görüşünü koruyorum, Estetik fakiri bir yapının değer kaybedebileceği noktasından hareketle.

Bir tebliğden alınan şu paragraflara bir göz atın:

4734 sayılı Kanun, hizmet alımı ve yapım işlerini tanımlarken işleri sayma yöntemiyle belirlemiş ve sayılan işlere benzer işleri de söz konusu iş kapsamında kabul etmiştir. Yapım işleri arasında sayılmayan bir işin yapım işi sayılabilmesi için, bu işin yapılma tekniğinin ismen sayılan işlere benzerliği yanında, uygulama projesini ya da kesin projeyi de kapsayan teknik şartname gerektirmesi, yapım müteahhidinin uzmanlık alanına giren işlerden olması, vasıfsız işgücünden ziyade malzeme, makine ve ekipman girdisinin ağırlıklı olduğu işlerden olması ve istisnalar dışında, fen ve sanat kurallarına uygun olarak bir eserin meydana getirilmesi gereğinin bulunması gerekmektedir.

Bu çerçevede, gerek hizmet alımı gerekse yapım işleri arasında ismen sayılmayan ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve fidan dikim işlerinin, yapım işinin gerektirdiği uygulama projesi veya kesin proje gerektirmeyen, yaptırılacak işin uzman tarafı olan yapım müteahhidine ihtiyaç bulunmayan, malzeme, makine ve ekipmandan ziyade vasıfsız işgücü girdisinin ağırlıklı olduğu ve yaptırılacak işin uygulama projesini veya kesin projesini de kapsayan teknik şartnamesine göre fen ve sanat kurallarına uygun olarak bir eserin meydana getirilmesi gereği bulunmayan işler olduğundan, ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve fidan dikim işinin “hizmet” tanımı kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir. /Kamu İhale Genel Tebliği/ http://imid.comu.edu.tr/2005teblig.htm

Demek ki, 1. "fen ve sanat kurallarının" gerekmediği işler de var.
2. Fen ve sanat kurallarına uygunluk aranan yapılar bir "eser" niteliği taşıyor.

Başka bir yerde (gümrük rejimiyle ilgili), "fen ve sanat sahipleri"nden söz ediliyor, ki bu da işi iyice karıştırıyor:
Yabancı memleketlerde oturan, fen ve sanat sahipleri ile işçilerin sanatlarını icra için Türkiye'ye gelişlerinde beraberlerinde getirdikleri veya kendilerinden bir ay önce veya bir ay sonraki süreler içerisinde kendi adlarına veya Türkiye'de ilgili olduğu müessese adına gönderilen ve bir yıl içerisinde çıkarılan, kendilerine mahsus cihaz ve aletleriyle takımları,....

Buradan bakınca da, bambaşka bir şey çıkıyor.

Ben doğru karşılık aramaktan vazgeçiyorum.

Turkish term (edited): fen ve sanat kurallar�

bence sanattan "zanaat" kastediliyor. professional burada "craft" veya "workmanship" den daha iyi oturuyor diye düşünüyorum. Türkçeye geri tercümesi de teknik ve mesleki kurallar olarak yapılırsa fen ve zanaat kurallarından çok alakasız olmaz.

<rules of science and technology>
uygun düşer diye düşünüyorum.

sanattan kasıt, el sanatları (veya zanaat) değil de
>bilim (fen) ile yapılan sanat< yani teknolojidir sanırım..